Elektronik sigaralarda türüne göre kısmen değişmekle birlikte, propilen glikol ve gliserol dışında; etilen alkol, polietilen glikol, diasetil, dietilen glikol, aminotadalafil, rimonabant, cannobinoid, nitrozaminler, formaldehid, asetaldehid keton, civa, krom, nikel, kurşun, nikotin ve yapay tatlandırıcıların bulunduğu saptanmıştır.
E-sigaranın üst ve alt solunum yolu enfeksiyonu riskini artırdığı ve ağız, boğaz ve yutak bölgesinde rahatsızlık verici hisse neden olduğu, makula dejeneransı gibi göz hastalıkları ve bilişsel fonksiyonlarda bozulma dikkati çeken veriler arasındadır.
YAPILAN ÇALIŞMALAR E-SİGARA İÇERİĞİNİN BAĞIŞIKLIK SİSTEMİNİ ETKİLEYEBİLECEK, TEKRARLAYAN ENFEKSİYONLARA VE KANSERLERE NEDEN OLABİLECEĞİNİ GÖSTERMEKTEDİR.
E-sigara ile ilişkili en çarpıcı veriler, EVALI adı verilen AKCİĞER HASARI TABLOSU ile ilgilidir. 2019 yılında üç bine yakın kişinin etkilendiği ve 68’inin yaşamını kaybettiği bu hastalık tablosu AKUT SOLUNUM YETMEZLİĞİ belirtileri ile seyreden ölümcül bir tablodur. Klinik tablonun, sıvının içeriği ve ısıtma işlemi nedeniyle meydana geldiği düşünülmektedir. E-sigaraya bağlı diğer zararlı tablo da cihazların patlaması ve/veya alev almasıdır. Tıpkı geleneksel tütün ürünleri kullanımı sırasında olduğu gibi e-sigara da içmeyenleri bile pasif maruziyet nedeniyle olumsuz etkiler.
E-sigarada bulunan kimyasal maddeler DNA yapısında değişikliğe yol açmak suretiyle, İLERLEYEN YILLARDA KANSER VE/VEYA KRONİK HASTALIK OLUŞUMUNA zemin hazırlamaktadır. Üstelik bu etki sadece bireyin kendi yaşamı ile sınırlı olmayıp, GELECEKTE DÜNYAYA GELECEK ÇOCUKLARINA DA AKTARILACAK GENETİK DEĞİŞİKLİKLER olabilmektedir.
EVALI: Elektronik Sigara veya Buhar Ürünü Kullanımına Bağlı Akciğer Yaralanması
Özet: EVALI (“Electronic Cigarette or Vaping Product Use-Associated Lung Injury”), elektronik sigara veya buharlaştırıcı ürünlerin kullanımı sonucu gelişen ciddi ve potansiyel olarak ölümcül bir akciğer hastalığıdır. 2019 yılında ABD’de yaygın bir salgın olarak ortaya çıkan EVALI, çeşitli solunum ve sistemik semptomlarla karakterizedir. Bu makalede, hastalığın patogenezi, klinik belirtileri, tanısı, tedavisi ve korunma yöntemleri ele alınmıştır.
Giriş Elektronik sigaralar (e-sigara) ve buharlaştırıcı ürünler, sigara bırakma aracı veya tüketim ürünü olarak popülerlik kazanmış olsa da, sağlık üzerindeki etkileri tam olarak bilinmemektedir. EVALI, elektronik sigara kullanan bireylerde ani ve şiddetli akciğer hasarı ile ortaya çıkan yeni bir klinik durumdur. Hastalığın erken tanı ve tedavisi, ciddi komplikasyonları önlemek için kritiktir.
Patogenez ve Risk Faktörleri EVALI’nin kesin patogenezi tam olarak anlaşılamamış olmasına rağmen, birçok vaka analizinde tetrahidrokannabinol (THC) içeren buharlaştırıcı ürünlerin kullanımı dikkat çekmektedir. Vitamin E asetatı, elektronik sigara sıvılarında bulunan ve akciğer dokusunda toksik etkilere yol açabileceği düşünülen bir madde olarak öne çıkmıştır. Ek olarak, nikotin ve diğer kimyasal maddelerin uzun dönem etkileri halen araştırma aşamasındadır.
Klinik Belirtiler EVALI hastalarında gözlemlenen başlıca belirtiler şunlardır:
- Solunum sistemi: Nefes darlığı, göğüs ağrısı, öksürük.
- Sistemik semptomlar: Ateş, yorgunluk, kilo kaybı.
- Gastrointestinal semptomlar: Bulantı, kusma, karın ağrısı. Bu belirtiler genellikle ani başlar ve hızlı ilerler.
Tanı EVALI tanısı, özellikle hasta hikâyesi ve görüntüleme bulgularına dayanır. Tanıda kullanılan temel yöntemler şunlardır:
- Hasta öyküsü: Elektronik sigara veya buharlaştırıcı ürün kullanımı hikâyesi.
- Görüntüleme: Toraks bilgisayarlı tomografi (BT), genellikle iki taraflı diffüz infiltrasyonlar gösterir.
- Laboratuvar testleri: Enfeksiyonu ekarte etmek için tam kan sayımı ve inflamatuar belirteçlerin incelenmesi.
Tedavi EVALI tedavisi, semptomların şiddetine göre değişkenlik gösterir:
- Elektronik sigaranın derhal bırakılması.
- Destekleyici tedavi: Oksijen desteği veya mekanik ventilasyon gerekebilir.
- Farmakolojik tedavi: Kortikosteroidler, akciğer inflamasyonunu azaltmada etkili olabilir.
- Eşlik eden enfeksiyonların tedavisi.
Korunma EVALI’den korunmanın en etkili yolu elektronik sigara kullanımından kaçınmaktır. Gençler ve risk altındaki bireyler için farkındalık kampanyaları düzenlenmeli ve sağlık politikaları geliştirilmelidir.
Sonuç EVALI, elektronik sigara kullanımının ciddi bir komplikasyonu olarak ortaya çıkmıştır. Hastalığın erken tanı ve tedavisi hayat kurtarıcı olabilir. Toplumda elektronik sigaraların riskleri konusunda bilinçlendirme çalışmalarının artması, bu gibi sağlık sorunlarının önlenmesinde kritik önem taşımaktadır.
Leave a comment