Anafilaksi, doktorların ciddi bir alerjik reaksiyonu tanımlamak için kullandıkları terimdir. Çok hızlı bir şekilde gerçekleşebilir ve ölüme neden olabilir. Anafilaksi bir kişiden sonra meydana gelebilir:
- Alerjisi olan bir yiyeceği yiyor
- Alerjisi olan bir ilacı kullanıyorsa
- Alerjisi olan bir böcek tarafından sokulduysa
- Lateks alerjisi varsa lateksten yapılmış bir şeye dokunursa
Diğer tetikleyiciler de anafilaksiye neden olabilir.
Bir şeye alerjiniz olup olmadığını biliyor olabilirsiniz. Ancak alerjiniz olduğunu bilmeseniz bile anafilaksi de geçirebilirsiniz. Anafilaksi belirtilerini hızlı bir şekilde azaltmaya yardımcı olabilecek tedaviler vardır. En iyi tedavi ” epinefrin ” adı verilen bir ilaçtır. Epinefrin Ambulans ekipleri ve doktorlar tarafından uygulanabilir. Daha önce anafilaksi geçirmiş olan kişilere genellikle “otomatik enjektör” adı verilen bir cihaz (örneğin Penepin) için reçete verilir. Bu cihazda kendinize verebileceğiniz bir miktar epinefrin vardır. Otomatik enjektörünüz varsa onu her zaman yanınızda bulundurun. Anafilaksi geçirdiğinizi düşündüğünüzde hemen kullanın. Otomatik enjektörü kullandıktan sonra ambulans çağırın (112 ). Çünkü belirtiler geri gelebilir ve hastanede daha fazla tedaviye ihtiyaç duyabilirsiniz. Bir doktor veya hemşire belirtilerinizin geri gelmediğinden emin olmak için sizi izlemelidir.
Bir doktora görünmeli miyim?
Evet. Anafilaksi geçirdiğinizi düşünüyorsanız hızlı davranın! Otomatik epinefrin enjektörünüz varsa hemen kullanın. Daha sonra ambulans çağırın (112). Kendinizi hastaneye götürmeye çalışmayın, çünkü yolda bayılabilir veya nefes almanız zorlaşabilir. Ayrıca ambulans çağırmak genellikle yardım almanın en hızlı yoludur.
Tekrar anafilaksiyi önlemek için yapabileceğim bir şey var mı?
Evet. Anafilaksi geçirdiyseniz alerji doktorunuz ile konuşun. Gerekirse doktorunuz neye alerjiniz olduğunu öğrenmek için testler yapabilir. Doktorunuz gelecekteki anafilaksiyi önlemek için bir plan yapmanıza yardımcı olabilir. Planınızın bir parçası olarak şunları yapabilirsiniz:
- Anafilaksi belirtileri hakkında bilgi edinin, böylece ne zaman yardım alacağınızı bilirsiniz.
- Yanınızda her zaman bir epinefrin oto enjektörü bulundurun.
- Alerjiniz olan yiyeceklerden, ilaçlardan veya böceklerden kaçının.
- Başkalarına alerjinizi bildirmek için tıbbi bir bileklik takın.
Hayatım nasıl olacak?
Anafilaksi geçiren birçok kişi normal hayatlar yaşayabilir. Ancak hayatınızda bazı değişiklikler yapmanız gerekebilir. Anksiyete kontrolü de önem kazanmaktadır. Hastalarımızın birçoğunda alerjik şok durumu sonrasında panik bozukluk ya da anksiyete bozukluğu olabilmektedir. Anafilaksi geçirmenize neden olabilecek şeylerden uzak durmanız gerekir. Alerjik reaksiyonunuz olması durumunda yanınızda ilaç taşımanız gerekebilir.
ADRENALİN OTO ENJEKTÖRÜNÜN KULLANILMASI
Giriş
Alerjik reaksiyonlara gıdalar, ilaçlar, egzersiz, lateks, böcek sokmaları veya bilinmeyen tetikleyiciler neden olabilir. Bu tetikleyiciler, bunlara alerjisi olan kişilerde anafilaksi adı verilen ani, potansiyel olarak yaşamı tehdit eden bir alerjik reaksiyona neden olabilir. Anafilaksi adrenalin(epinefrin) adı verilen bir ilaçla tedavi edilir. Bilinen ciddi bir alerjiniz varsa, alerji uzmanınız bir tedavi planı geliştirecektir; böylece siz ve aileniz, alerjik reaksiyonunuz varsa ne yapmanız gerektiğini bilirsiniz. Bu makale, oto enjektör cihazınızın nasıl ve ne zaman kullanılacağına ilişkin ayrıntılar içerir.
OTOENJEKTÖR NEDİR?
Otomatik enjektör, ilaç içeren ve acil tedaviye ihtiyaç duyulduğunda kendinize (veya bir başkasına) bir doz vermenizi sağlayan bir cihazdır. Oto enjektörünün farklı markaları vardır, ülkemiz için tek marka mevcuttur. Alerji doktorunuzun reçete edeceği ilaç her biri tek kullanım için tasarlanmıştır (ve daha sonra atılması gerekir).
HASTA VE AİLE EĞİTİMİ
Alerjisi olan herhangi bir kişi (veya bakıcıları), ihtiyaç duyulmadan önce epinefrin oto enjektörünü kullanmayı öğrenmelidir. Hastanın çevresindeki kişilerin de kişinin alerjisinden haberdar olması ve otomatik enjektörün nasıl kullanılacağını bilmesi de önemlidir. Buna aile üyeleri, bakıcılar, öğretmenler, arkadaşlar ve iş arkadaşları da dâhil olmak üzere kişiyle önemli ölçüde zaman geçiren herkes dâhildir. Anafilaksi önceden tahmin edilemez ve bir kişi bir alerjene karşı bir kez hafif bir reaksiyon gösterebilirken, başka bir zaman ciddi, hatta yaşamı tehdit eden bir reaksiyon ortaya çıkabilir. Alerjik bir reaksiyon meydana geldiğinde insanlar paniğe kapılabilir; Otomatik enjektörün nerede olduğunu ve nasıl kullanılacağını bilmek bu durumda kritik öneme sahiptir. Ayrıca anafilaksinin ciddi sonuçlarını önlemek için hızlı müdahale gereklidir.
Eğer size bir adrenalin oto enjektörü reçete edildiyse, ilacın elinizin altında olması için reçeteyi hemen alın. Anafilaksi riski taşıyan kişilerin yanlarında en az bir adet adrenalin oto enjektörünü her zaman bulundurmaları gerekmektedir. Çoğu alerji uzmanı en az iki doz adrenalin bulundurmanızı önerir ve bazıları daha fazlasını reçete eder. Bunun nedeni, daha şiddetli bir anafilaktik reaksiyonu veya ikinci bir belirti dalgasını tedavi etmek için birden fazla epinefrin dozuna ihtiyaç duyulabilmesidir.
Otomatik enjektörünüzü kullanma alıştırması yapın!!!
Otomatik enjektörünüzü aldıktan sonra, onu kullanma konusunda pratik yapmanız önemlidir, böylece ilgili adımlarda rahat olursunuz. Bu, ihtiyaç duyduğunuzda kullanmaya hazırlıklı olmanıza yardımcı olacaktır. Ayrıca cihazın nasıl kullanıldığını gösteren videoları youtube da ve sitemizde bulabilirsiniz. Bu bilgimizi düzenli olarak gözden geçirmek önemlidir.
Otomatik enjektörünüzü taşımak ve saklamak
Okulda veya işte, partilere katılırken veya seyahat ederken, egzersiz sırasında ve dışarıda yemek yerken de dâhil olmak üzere her zaman bir otomatik enjektörün hazır bulundurulmasını sağlamak önemlidir. Acil durumlarda başkaları tarafından kolayca bulunabilecek bir yerde saklanmalı, aile ve arkadaşlar oto enjektörün nerede saklandığı konusunda bilgilendirilmelidir. Otomatik enjektörün son kullanma tarihinin geçmediğinden emin olmak da önemlidir, ancak alternatif yoksa son kullanma tarihi geçmiş bir otomatik enjektör kullanılabilir.
Adrenalin normal oda sıcaklığında, aşırı soğuk ve sıcaktan uzakta saklanmalıdır; Otomatik enjektörünüzü arabada saklamamalısınız. Havaalanı güvenliğinde adrenalin oto enjektörlerinin X-ışını ekipmanından zarar görmesi pek olası değildir.
Son kullanma tarihi ve etkinlik
Her otomatik enjektör, süresinin dolduğu ay ve yıl üzerinde yazılıdır. Bu tarihi düzenli olarak kontrol ettiğinizden emin olun, böylece sürenizin ne zaman dolacağını bilirsiniz. Acil bir durum varsa ve yalnızca Son kullanma tarihi geçmiş bir otomatik enjektöre erişiminiz varsa, hiç tedavi uygulamamak yerine bunu kullanmak tercih edilir. Son kullanma tarihi geçmiş oto enjektörlerde hala bir miktar aktif adrenalin bulunabilir. Ancak bu ideal değildir ve güncel bir otomatik enjektörün her zaman hazır olduğundan emin olmak en iyisidir.
ANAFİLAKSİ TEDAVİSİNDE ADRENALİNİN ROLÜ
Adrenalin, anafilaksi için en iyi tedavidir ve ciddi bir alerjik reaksiyonun ilk birkaç dakikası içinde verilirse en iyi sonucu verir. Epinefrin, adrenalinle (stresli veya duygusal durumlarda vücudun ürettiği hormon) aynıdır. Boğaz şişmesi, nefes almada zorluk ve düşük tansiyon dâhil olmak üzere anafilaksinin en tehlikeli belirtilerin tümünü hızla tedavi eder. Ancak adrenalin mükemmel bir tedavi değildir, bu nedenle reaksiyonu tetikleyebilecek kaçınmak, alerjiyi yönetmenin hala kritik bir parçasıdır.
Alerjik reaksiyonların tedavisinde başka ilaçlar da kullanılır ve bazı belirtilerin giderilmesine yardımcı olabilir, ancak yalnızca adrenalin reaksiyonun tamamını tedavi eder. Setirizin (örnek marka adı Zyrtec) veya difenhidramin (örnek marka adı Benadryl) gibi antihistaminikler kaşıntı ve kurdeşenlere yardımcı olur ve astım inhalerleri ( ventolin gibi ) öksürük ve hırıltıya yardımcı olabilir. Ancak bu ilaçlar boğaz şişmesi ve düşük tansiyon gibi tehlikeli belirtileri tedavi etmez ve adrenalinin yerini tutmaz. Ayrıca ağız yoluyla alınan antihistaminikler, hızla gelişen bir anafilaksi atağı sırasında etkili olamayacak kadar yavaş etki gösterir. Aksine, enjekte edilen adrenalin birkaç dakika içinde etki eder.
ADRENALİN OTOENJEKTÖRÜ NE ZAMAN KULLANILIR?
Doktorunuz size ne zaman adrenalin enjekte edeceğiniz konusunda özel talimatlar içeren bir “eylem planı” verecektir;
Alerjik reaksiyonu olan bir kişi aşağıdaki durumlarda adrenalin oto enjektörünü hemen kullanmalıdır:
- Nefes almakta zorluk çekiyorsanız
- Boğazda tıkanıklık hissi olduysa
- Başınızın döndüğünü hissederseniz veya bayılacağını düşünürseniz
Kişinin yaşamı tehdit eden şikayetlere ilerleyebilecek belirtileri varsa, alerjene maruz kaldıktan sonra otomatik enjektör de derhal kullanılmalıdır. Bunlar hırıltılı solunum, tekrarlayan öksürük, dudakların, dilin veya boğazın şişmesi, kurdeşenin yayılması, tekrarlanan kusma, ölüm korkusunu içerebilir. Birkaç kurdeşen, hafif karın rahatsızlığı veya kaşıntı gibi daha hafif belirtiler için alerji uzmanınız önce başka bir ilaç (örneğin bir antihistaminik ) vermenizi isteyebilir.
ADRENALİN OTOENJEKTÖRÜ NASIL KULLANILIR
Ülkemizde bir çeşit adrenalin otomatik enjektör bulunmaktadır. Oto enjektör kullanılırken Mümkünse, yardıma ihtiyacınız olması ihtimaline karşı, kendinize veya bir başkasına otomatik enjektör kullanırken diğer insanlarla birlikte kalın. Adrenalin uyluğun üst dış kısmına enjekte edilir. Pratik olarak tarif edilecek olur ise pantolon yan çizgisi hizasında uyluğa enjeksiyon kas içine yapılır. Enjektör kıyafet üzerinden çalıştığı için soyunmanıza gerek yoktur. Ancak tokaya, fermuara veya ceplerin içindekilere çarpma ihtimali varsa eteğin kenarını kaldırabilir veya pantolonu yarıya kadar aşağı çekebilirsiniz.
OTOENJEKTÖRÜ KULLANDIKTAN SONRA NE YAPILMALIDIR?
Alerjik reaksiyonu veya anafilaksiyi tedavi etmek için otomatik enjektör kullandıktan sonra derhal acil yardıma başvurmak önemlidir. Adrenalinin kendisi sorun yaratmazken, epinefrin tedavisinden sonra alerjik reaksiyon bazen düzelir ancak daha sonra belirtiler geri gelebilir. Acil serviste, gerekirse personelin sizi hızlı bir şekilde tekrar tedavi edebilmesi için birkaç saat boyunca yakından izlenmelisiniz.
Mümkün olduğunda başka birinden yardım aramasını isteyin (112 ). Yalnızsanız, önce otomatik enjektörü kendinize enjekte edin ve ardından arayın veya yardım isteyin. Başka birinin alerjik reaksiyonunu tedavi etmek için otomatik enjektör kullandıysanız ve kişi kendini halsiz veya baş dönmesi hissetmeye başlarsa, yere uzanmasını ve dizlerini veya ayaklarını kaldırmasını sağlayın. Kişi baygınlık hissediyorsa veya bayılmışsa, onu yatar pozisyonda bırakın. Asla hastalar oturur pozisyona getirilmemelidir. Çünkü bu, kanın kalbe ve beyne ulaşmasını engelleyebilir.
Adrenalin yan etkileri nelerdir?: Adrenalinin faydaları, yan etki riskinden çok daha fazladır. Ancak adrenalin bazı hastalarda kısa süreli yan etkilere neden olabilir. En yaygın yan etkiler:
- Kalp – Hızlı ve/veya çarpan kalp atışı, geçici göğüs ağrısı
- Sinir sistemi – Sinirlilik, titreme, üşüme, kaygı, baş ağrısı, baş dönmesi
- Sindirim sistemi – Bulantı, boğaz kuruluğu
- Akciğerler – Geçici nefes darlığı
Uylukta ilacı enjekte ettiğiniz yerde de ağrı olabilir.
Otomatik enjektörün imhası — Otomatik enjektörü kullandıktan sonra artık ilaç içermez ve tekrar kullanılamaz. Ancak normal çöp kutusuna atmamalısınız.
TAKİP
İnsanların şiddetli bir alerjik reaksiyona karşı farklı tepkileri vardır. Bazı kişilerin tedaviyle hızla ve tamamen düzelecek belirtileri vardır. Kendilerini yorgun hissedebilirler ancak sonrasında normalleşirler. Bazı kişilerin daha uzun süren belirtileri vardır. Çoğu insan için yüzdeki şişlik ve nefes alma şikâyetleri 24 ila 48 saat sonra tamamen düzelir. Bazı insanlar ilk alerjik reaksiyondan sonra ikinci bir reaksiyon yaşarlar, ancak bu yaygın değildir. İkinci reaksiyonlar saatler ila bir gün sonra ortaya çıkabilir, ancak ikinci reaksiyonların çoğu sekiz saat içinde gerçekleşir. Bu nedenle reaksiyon sonrasında acil serviste birkaç saat gözlem altında kalmak çok önemlidir Doktorlar bir reaksiyonun ardından tedavi için antihistaminikler veya oral glukokortikoidler (kortizon içeren) gibi ek ilaçlar reçete edebilir. Kanıtlanmış olmasa da bu ilaçların ikinci bir reaksiyonun oluşmasını engellemeye yardımcı olması mümkündür.
Sonuç olarak adrenalin oto enjektör anafilaksinin en önemli tedavisidir. Oto enjektör kullanımı hayat kurtarır.
Leave a comment