Anafilaksi – Alerjik Şok

Anafilaksi Genellikle hızlı başlayan ve ölüme neden olabilen ciddi bir alerjik veya aşırı duyarlılık reaksiyonu olarak tanımlanır. Anafilaksinin yaşam boyu tahmini görülme sıklığı genel toplumda yüzde % 2 dir ve görülme oranı artmaktadır Yaklaşık 40 potansiyel belirti ve bulgunun çeşitli kombinasyonları ile ortaya çıkabilir. Birçok hastalıkla karışabilir. Anafilaksi önceden tahmin edilebilen bir hastalık değildir. Şiddeti değişkendir.   Ek hastalıklar ve eş zamanlı kullanılan ilaçlar, anafilaksi hastalarında belirti ve bulguların şiddetini ve tedaviye yanıtı etkileyebilir. Anafilaksi klinik bir tanıdır ve tedavi için laboratuvar onayı beklenemez. Gözlenen belirtilerin nedeni şüpheli olduğunda anafilaksi tedavisine başlanır. Tedavisi epinefrindir.

Anafilaksi nedir?

Anafilaksi Genellikle hızlı başlayan ve ölüme neden olabilen ciddi bir alerjik veya aşırı duyarlılık reaksiyonu olarak tanımlanır.

Anafilaksi, mast hücre dediğimiz alerji hücrelerinin içindeki enzim ve medyatörlerinin aniden salınımının neden olduğu ani başlangıçlı, potansiyel olarak yaşamı tehdit eden, tüm vücudu tutabilen bir aşırı duyarlılık reaksiyonudur. Çoğunlukla gıdalara, ilaçlara ve böcek sokmalarına karşı immünoglobulin E (IgE) aracılı reaksiyonlardan kaynaklanır, ancak mast hücrelerinin ani, sistemik degranülasyonunu tetikleyebilen herhangi bir ajan bunu indükleyebilir. Diğer birçok hastalığı taklit edebildiğinden ve görülme şekli değişken olduğundan tanı alması zor olabilir. Tanıyı doğrulamada yardımcı olabilecek laboratuvar testleri de bulunmaktadır. Sanayileşmiş ülkelerde,  anafilaksinin yaşam boyu tahmini görülme sıklığı genel toplumda yüzde % 2 dir ve görülme oranı artmaktadır.

Anafilaksi belirtileri nelerdir?

Yaklaşık 40 potansiyel belirti ve bulgunun çeşitli kombinasyonları ile ortaya çıkabilir

• Atakların % 90’ına kadar ortaya çıkan deri ve mukozal belirti ve bulgular; yaygın kurdeşen, kaşıntı veya kızarma, dudak-dil-küçük dil şişmesi, göz çevresi ödem veya konjonktival şişlik dâhil. Bununla birlikte, hasta tıbbi bir kuruma ulaştığında ürtiker, kızarma ve kaşıntı geçmiş olabilir, bu nedenle reaksiyonun başlangıcında cilt bulgularını sormak önemlidir.
• Burun akıntısı, burun tıkanıklığı, hapşırma, boğazda ve kulak kanallarında kaşıntı, ses kalitesinde değişiklik, boğazın kapanması veya boğulma hissi, hırıltı sesi, nefes darlığı dâhil olmak üzere vakaların % 85’ine kadar ortaya çıkan solunum belirti ve bulguları, hırıltı veya öksürük.
• Mide bulantısı, kusma, ishal ve kramplı karın ağrısı da dâhil olmak üzere, atakların % 45’ine kadar ortaya çıkan gastrointestinal(mide ve bağırsak sistemi) belirti ve bulgular.
• Hipotoni (kas gücünde ve tonusunda azalma), bayılma, idrar kaçırma, baş dönmesi, carpıntı ve hipotansiyon dâhil olmak üzere, atakların % 45’e kadarında ortaya çıkan kardiyovasküler belirti ve bulgular.

Anafilaksi önceden tahmin edilebilir mi?

Anafilaksi önceden tahmin edilebilen bir hastalık değildir.Şiddeti değişkendir. Hafif olabilir ve vucudumuzun tedavi edici mediatörlerin (örneğin, epinefrin, anjiyotensin II, endotelin ve diğerleri) kendisinin üretimi nedeniyle kendiliğinden düzelebilir veya şiddetli olabilir ve dakikalar içinde solunum veya kardiyovasküler bozulma ve ölüme kadar ilerleyebilir. Ölümcül anafilaksi nadirdir. Risk faktörleri tetikleyiciye bağlı olarak değişir ve ileri yaş, önceden var olan kardiyovasküler hastalıklar ve gecikmiş epinefrin uygulaması riski artırır. Acil ölüm nedeni genellikle üst veya alt hava yolu tıkanıklığına bağlı boğulma veya kardiyovasküler şoktur. Anafilaksi atağının başlangıcında ne kadar şiddetli olacağını, ne kadar hızlı ilerleyeceğini, hemen ve tamamen düzelip düzelmeyeceğini, iki fazlı mı yoksa uzun süreli mi olacağını tahmin etmek mümkün değildir. Bu nedenle epinefrinin erken uygulanması hayatı tehdit eden belirtilerin ilerlemesini önlemek için önemlidir.

Kimlerde anafilaksi riski fazladır?

Ek hastalıklar ve eş zamanlı kullanılan ilaçlar, anafilaksi hastalarında belirti ve bulguların şiddetini ve tedaviye yanıtı etkileyebilir.

Astım anafilaksi için bir risk faktörüdür. Özellikle hastalığı yeterince kontrol edilemeyen ergenlerde ve genç erişkinlerde anafilaksiden kaynaklanan ölüm riskinin artmasıyla da ilişkilidir.

Diğer akciğer hastalıkları (örneğin KOAH, interstisyel akciğer hastalığı) yaşlı yetişkinlerde ciddi veya ölümcül anafilaksi için risk faktörleridir

Kardiyovasküler hastalıklar (örneğin iskemik kalp hastalığı, hipertansif vasküler hastalık, kardiyomiyopati) orta yaşlı ve yaşlı bireylerde anafilaksiden ölüm açısından önemli bir risk faktörüdür

Üst solunum yolu enfeksiyonu, ateş, duygusal stres, egzersiz, adet öncesi durum( kadınlarda ay hali) gibi riski artırabilir.

Mast hücre bozukluğu (yani sistemik mastositoz)

Kullanılan ilaçlar

• Beta-adrenerjik blokerler (beloc, saneloc, vazoxen vb.)
• Alfa-adrenerjik blokerler (cardura vb )
• Anjiyotensin dönüştürücü enzim (ACE) inhibitörleri(delix coversyl vb.)
• Anjiyotensin II reseptör blokerleri (diovan kandexil vb.)
• Trisiklik antidepresanlar (anafranil vb.
• Monoamin oksidaz inhibitörleri (aurıx vb)
• Alkol kokain ve amfetaminler gibi uyarıcılar
• Nonsteroidal antiinflamatuar ilaçlar (NSAID’ler)ağrı kesiciler

Bu ilaçlar aynı zamanda hastanın tedaviye yanıt verme yeteneğini ve hastanın telafi edici fizyolojik tepkilerini de etkileyebilir.

Hangi laboratuvar testleri yapılabilir.?*

Anafilaksi klinik bir tanıdır ve tedavi için laboratuvar onayı beklenemez. Gözlenen belirtilerin nedeni şüpheli olduğunda anafilaksi tedavisine başlanır. Klinik tanı bazen yüksek serum veya plazma total triptaz veya plazma histamin konsantrasyonlarının belgelenmesiyle geriye dönük olarak desteklenebilir. Bu testler için hasta kanının reaksiyon sonrası İdeal olarak 15 dakika ila 3 saat içinde alınması gerekir. Öyküsü olduğu düşünülen hastalarımızın ayırıcı tanı için alerji uzmanlarına başvurması alerji testleri için danışmanlık alması önerilir.

Anafilaksi hangi hastalıklarla karışabilir?

Anafilaksinin ayırıcı tanısında yaklaşık 40 başka hastalık ve durumun dikkate alınması gerekebilir. Bu nedenle  alerjik reaksiyon sonrası ilk 1.ay-6.ay arasında alerji ve immünoloji uzmanı görüşü alınması çok uygun olacaktır.

• Akut ürtiker ve/veya anjiyoödem
• Akut astım alevlenmesi
• Vazovagal senkop
• Panik atak/akut anksiyete atağı
• Pulmoner emboli
• Pnömotoraks
• Yabancı cisim aspirasyonu (özellikle çocuklarda)
• Vokal kord disfonksiyonu
• Epiglottit
• Hiperventilasyon
• Miyokardiyal enfarktüs*
• Disritmi-ritm bozuklukları
• Hipovolemik ¶  (örneğin, gastrointestinal kanama, rüptüre ektopik gebelik, rüptüre aort anevrizması, sistemik kapiller sızıntı sendromu)
• Kardiyojenik şok
• Kızarıklık belirgin olan  hastalarda  alerji ile karışabilecek durumlar
• Menopoz donemi
• Karsinoid sendrom, İlaçlar ,Alkol
• Tiroidin medüller karsinomu
• Vankomisin antibiyotiği kullanım sonrası kızarma sendromu
• Gıda alımı sonrası alerjik şok ile karışabilecek hastalıklar
• Skombroidoz Anisakiasis  gibi parazit hastalıkları
• Polen-gıda alerjisi sendromu
• Gıda zehirlenmesi
• Kostik madde tuz ruhu vb. alımı (özellikle çocuklarda)
• Alerjiyle karışan Nörolojik olaylar
• Nöbet epilepsi
• Serebrovasküler olay (inme)

Alerjik şok  Tedavisi

Alerjik şok tedavisi adrenalindir.Bir sağlık kuruluşuna acil başvuru gerektirir.